Việc học lập trình không phải là chuyện một sớm một chiều, nhưng cũng không nên xem nó là việc bạn phải làm cả đời cần mẫn vì nó. Có rất nhiều cách mà bạn có thể làm để cho việc học lập trình trở nên dễ dàng hơn. Dưới đây sẽ là 5 cách giúp bạn đi thật nhanh trên con đường học tập về ngành lập trình của mình.
Không nên làm mọi thứ nhanh quá, làm đúng tốt hơn làm nhanh!
Ngay khi đọc được dòng trên hẳn bạn sẽ cảm thấy mâu thuẫn đúng không nào? Nhưng hãy để tôi giải thích nhé! Bạn có đồng ý với tôi rằng, thông thường trong một lớp học, sẽ có một vài người họ đã biết chút chút về lập trình và tất nhiên là trong những tuần đầu tiên, họ sẽ học rất rất nhanh nhưng lại càng đuối sức dần dần về sau khi khóa học kết thúc. Tại sao lại như vậy? Bởi vì ở những phần giới thiệu của lớp học, họ lướt qua nhanh chóng, và nghĩ rằng họ đã biết tất cả — nhưng thường rất ít người như vậy. Họ biết một vài điều, nhưng không đủ để nắm chắc các nguyên tắc cơ bản. Đó là lý do tại sao càng về cuối khóa học họ càng bị đuối sức do không có đủ nền tảng. Tuy nhiên, bạn phải biết phối hợp nhịp nhàng giữa việc học quá chậm hoặc học quá nhanh, tránh lan man. Đừng bỏ qua chủ đề nào đó trừ khi bạn chắc rằng bạn đã nắm vừng mọi thứ liên quan đến chủ đề đó. Bằng cách đưa ra những ý tưởng mới cho những chủ đề quen thuộc, bạn sẽ cũng cố kiến cơ bản thức của mình vững chắc gấp n lần.
1. Xem kỹ phần ví dụ:
Việc đọc thường liên quan đến các con chữ trên mặt giấy, nhưng học ngôn ngữ lập trình thì sẽ liên quan đến các đoạn code. Khi bạn mới học lập trình, bạn hãy đảm bảo rằng khi nhìn vào một đoạn code, bạn phải thực sự cố gắng để hiểu nó từng line một. Lúc tôi mới học lập trình, tôi thường đọc kỹ các đoạn code mẫu trong sách trước khi đọc đoạn văn bản và tìm hiểu xem đoạn code ấy nghĩa là sao. Điều này không phải lúc nào cũng hiệu quả, nhưng việc này khiến tôi phải xem đoạn code mẫu rất kỹ, từ đó mọi thứ sẽ dần dần trở nên rõ ràng hơn.
2. Đừng chỉ nên đọc phần ví dụ — Hãy thực hành ngay!
OK! Khi bạn xem xong một hướng dẫn bạn sẽ thường kiểu: “Ồ, tôi hiểu, tôi hiểu phần này rồi!”, tất nhiên, là bạn có hiểu, nhưng bạn có chắc là bạn hiểu thật sự 100% không, chính bạn cũng không rõ nữa. Vậy thì chỉ có một cách để biết — Hãy làm điều gì đó với đoạn code ấy đi. Hãy mở complier ra và gõ ngay đoạn code đó vào. Khi bạn gõ từng line code vào thay vì chỉ copy và paste, bạn bắt buộc phải tự làm lại tất cả mọi dòng code có trong đoạn mẫu. Việc này sẽ ép bạn phải tập trung vào chi tiết của từng syntax — ví như: “Cùng một câu code như vậy nhưng tại sao có line thì có dấu chẩm phẩy, nhưng line kia lại không?”. Lúc đầu bạn có thể sẽ làm theo như những gì đoạn code mẫu có, nhưng sau đó hãy thử thay đổi chúng đi. Phần mềm là loại máy móc dễ thay đổi nhất trên hành tinh này. Bạn có thể dễ dàng thử nghiệm những điều mới với chúng và xem thử điều gì sẽ xảy ra, mọi thay đổi đều sẽ diễn ra ngay lập tức mà không hề có bất kì “thương vong” nào.
3. Hãy tự viết đoạn code cho riêng mình càng nhanh càng tốt
Một khi bạn đã hiểu “sương sương” về ngôn ngữ nào đó — hoặc thậm chí ngay cả khi bạn vẫn nghi ngờ liệu mình có hiểu hay không — hãy cứ bắt đầu tự viết các mẫu code bằng ngôn ngữ mà bạn đang học. Tôi biết việc tự đưa ra ý tưởng hay ho cho một chương trình rất khó, nhưng không sao cả, bạn không cần phải quá mất thời gian để tìm ý tưởng ngay từ đầu. Bạn có thể google ra rất nhiều ý tưởng trên mạng hay đơn giản nhất là có thể tự thực hiện lại những ví dụ có trong sách hoặc những tutorial mà bạn đã hoặc đang đọc. Hãy thử làm mà không nhìn vào đoạn code mẫu; nó không hề dễ như bạn nghĩ đâu. Kỹ thuật này sẽ đặc biệt hiệu quả nếu bạn có thể tự biến tấu đoạn mã mẫu.
Nếu ý tưởng của bạn là một chương trình lớn, chẳng hạn là một trò chơi nào đó, bạn có thể bắt đầu xây dựng từng mảnh nhỏ mà bạn có thể sử dụng chúng sau này, nếu không dùng thì nó cũng có thể coi là một kinh nghiệm hữu ích cho bạn đấy.
4. Học cách sử dụng Debugger
Tôi đã từng đề cập đến tầm quan trọng của việc debug trong bài viết 5 vấn đề chung mà những lập trình viên mới thường gặp, nhưng nó này xứng đáng được tôn vinh một lần nữa — bạn càng học tốt kỹ thuật debug, việc học lập trình của bạn sẽ càng dễ dàng hơn.
Bước đầu tiên để làm điều này đó là học cách sử dụng một công cụ có tên là debugger, nó sẽ cho phép bạn đi qua từng thứ một trong đoạn code của bạn. Debugger sẽ giúp bạn xem từng dòng code một, cho bạn biết giá trị của các biến, và liệu đoạn code trong một câu lệnh if có được thực thi hay không. Nó sẽ giúp bạn trả lời nhanh chóng thắc mắc code của bạn đang làm cái gì.
Một vài lời cuối về debugger: khi bạn mới làm quen với debugger, nó sẽ tốn nhiều thời gian hơn để fix lỗi trong code của bạn. Nhưng nếu bạn có cỡ 10 bugs trở lên (:v) thì nó sẽ bắt đầu có giá trị đấy, tin tôi đi, 10 bugs là con số quá ít trong sự nghiệp lập trình của bạn.
Tôi thấy nhiều người không muốn sử dụng debugger, và những người này thực sự là tự làm khó bản thân, thậm chí “hy sinh cả thanh xuân” chỉ để tìm một bug rất đơn giản.
Bạn càng học tốt kỹ thuật debug, việc học lập trình của bạn sẽ càng dễ dàng hơn.
Bạn càng học tốt kỹ thuật debug, việc học lập trình của bạn sẽ càng dễ dàng hơn.
Bạn càng học tốt kỹ thuật debug, việc học lập trình của bạn sẽ càng dễ dàng hơn.
Điều quan trọng phải lặp lại 3 lần!
5. Hãy tìm kiếm nhiều nguồn hơn
Nếu bạn không hiểu điều gì đó, thì khả năng cao là cách điều đó được giải thích không phù hợp với bạn.
Vậy nên, điều đầu tiên bạn nên làm đó là tìm những cách giải thích khác. Hiện tại nhưng thông tin về lập trình tràn ngập trên Internet, và những lý giải khác nhau trên đó sẽ thực sự hiệu quả với những người kiểu người khác nhau; bạn có thể sẽ cần hình ảnh để hiểu, nhưng người khác thì không. Có rất nhiều cuốn sách với những cách lý giải được thực hiện một cách chi tiết.
Nhưng nếu điều này vẫn không ổn với bạn, cách đơn giản nhất cho vấn đề này chính là tìm xem điểm mà bạn không hiểu là ở đâu và hỏi một ai đó về điều bạn thắc mắc. Nhưng hãy cố gắng tìm hiểu mọi thứ trước khi nói với người khác rằng: “Tôi không hiểu điều này, hãy giải thích dùm tôi đi!”, nếu không, bạn có thể sẽ lại nhận được một đường link mà bạn đã không hiểu trước đó. Hãy tóm tắt lại những điều mà bạn đã hiểu bằng ngôn ngữ của mình, bạn có càng nhiều câu hỏi xoay quanh điều mà bạn thắc mắc, người trả lời sẽ dễ dàng tiếp cận vấn đề và trả lời một cách có trọng tâm nhất.
Mặc dù làm trong một công việc đòi hỏi tính logic cao, nhưng những lập trình viên lại là những người thường đưa ra các câu trả lời lủng củng, tôi nghĩ điều đó cũng xuất phát từ mong muốn giúp người đặt câu hỏi khái quát được vấn đề chung, vì vậy việc hỏi và trả lời đòi hỏi cả 2 bên đều phải thực sự nỗ lực lắng nghe nhau. Nếu bạn đặt một câu hỏi đầy đủ chi tiết, điều đó cho thấy bạn có suy nghĩ về chúng, họ sẽ không phiền để giúp bạn hiểu rõ thắc mắc của bạn đâu. Vậy nên đừng ngại đặt ra câu hỏi nhé!